Ortodoncja
Co to jest Ortodoncja?
Nazwa ortodoncja pochodzi od greckich słów orthos – prosty i odous – ząb.
Obecnie ortodoncja zajmuje się nie tylko prostowaniem zębów, ale również:
* badaniem narządu żucia dzieci i młodzieży w czasie wzrostu i rozwoju;
* zapobieganiem morfologicznym i czynnościowym zaburzeniom narządu żucia;
* leczeniem zaburzeń w obrębie narządu żucia u dzieci i dorosłych
Leczenie ortodontyczne obejmuje zastosowanie:
– prostych metod z wykorzystaniem zestawu ćwiczeń wykonywanych przez pacjenta (mioterapia);
– wczesnych aparatów ortodontycznych zdejmowanych;
– stałych aparatów ortodontycznych zakładanych po zakończeniu rozwoju kostnego, czyli około 16 roku życia.
Typowe leczenie składa się z następujących etapów:
– wykonanie badań i przygotowanie materiałów diagnostycznych (takich jak modele gipsowe uzębienia Pacjenta, zdjęcia RTG, analiza przypadku przez ortodontę);
– ustalenie harmonogramu leczenia;
– założenie aparatu ortodontycznego;
– systematyczne (comiesięczne) wizyty kontrolne w okresie leczenia, który trwa średnio od ok. 1,5 – 2,5 roku;
– zdjęcie aparatu po uzyskaniu pożądanego efektu;
– utrzymanie efektów leczenia, tzw. retencja.
Leczenie ortodontyczne ma na celu nie tylko zachowanie zdrowych zębów, przyzębia, stawów skroniowo-żuchwowych, wpływa także dla dobre samopoczucie pacjenta, zlikwidowanie niektórych wad wymowy oraz zapewnia estetyczny, promienny uśmiech.
Kiedy należy zgłosić się do ortodonty?
Objawy, które powinny skłonić pacjenta na wizytę u lekarza ortodonty.
Różnią się one nieznacznie pomiędzy objawami u dzieci a wśród osób dorosłych:
U dziecka na potrzebę konsultacji z zakresu ortodoncji wskazują:
– asymetria w rysach twarzy;
– przedwczesna utrata zębów mlecznych (najczęściej na skutek powikłań próchnicy, przy zachowanej dobrej higienie jamy ustnej);
– nieprawidłowe uszeregowanie zębów: nadmierne stłoczenia lub szpary między zębami;
– nadmiernie wysunięta lub cofnięta bródka;
– szkodliwe nawyki (np. ogryzanie paznokci, długopisów, ołówków itp., ssanie palca, smoczka);
– wady wymowy;
– oddychanie ustami;
– stale otwarte usta;
– dysfunkcja języka.
U osoby dorosłej na potrzebę konsultacji ortodontycznej wskazują:
– niezadowalający wygląd estetyczny: szpary między zębami, stłoczenia, obroty zęby;
– zgrzytanie zębami;
– ścieranie się zębów;
– odsłanianie się szyjek zębów;
– nadmierne odkładanie się kamienia nazębnego;
– wady wymowy;
– dysfunkcja języka;
– oddychanie ustami.
Bardzo ważne informacje dla pacjentów:
Uwagi przed przyklejeniem aparatu ortodontycznego stałego:
– Nie należy poddawać zębów zabiegowi fluoryzacji w czasie około 6 – 8 tygodni przed planowanym zabiegiem przyklejania zamków aparatu stałego.
– Zakładanie aparatu trwa ok. 1 godziny przy jednym łuku.
– Wszystkie zęby powinny być wyleczone zarówno zachowawczo jak i endodontyczne (kanałowo).
– Bardzo istotna jest właściwa higiena jamy ustnej; należy usunąć osad i kamień nazębny oraz zlikwidować stany zapalne dziąseł.
Uwagi po założeniu aparatu ortodontycznego stałego:
– Po przyklejeniu aparatu zęby są wrażliwe na nagryzanie, pacjenci mają uczucie “zdrętwienia”. Najtrudniej jest rano po naklejeniu aparatu. Jednak po kilku dniach wszystko wraca do “normy”. Stan taki powtarza się po każdej aktywacji łuków.
– Często dochodzi także do podrażnienia błony śluzowej policzków i warg przez odstające elementy aparatu. Do osłony śluzówki używa się specjalnego wosku, który przykleja się do aparatu; błona śluzowa szybko adaptuje się do nowej sytuacji.
– W pierwszym okresie po założeniu trudno jest spożywać wszystkie pokarmy. Przez kilka pierwszych dni lepiej ograniczyć się do posiłków miękkich.
– U osób noszących aparaty stałe niezwykle istotna jest właściwa higiena jamy ustnej. Umycie zębów, na których znajduje się aparat zajmuje więcej czasu i wymaga stosowania dodatkowych akcesoriów jak np. szczoteczka ortodontyczna, szczoteczka między-zębowa, specjalne nici dentystyczne, płukanki oraz irygator.
– Zaleca się jest myć zęby po każdym posiłku żeby zmienić pH w jamie ustnej i przeciwdziałać powstawaniu próchnicy. W przypadku powstania stanu zapalnego dziąseł zaleca się także stosownie specjalnych środków do płukania jamy ustnej.
– W czasie całego leczenia ortodontycznego należy unikać pokarmów kleistych, ciągnących się i bardzo twardych. Mogą one nie tylko uszkodzić aparat i w znacznym stopniu utrudnić czyszczenie całej jamy ustnej, a przez to przyczynić się do powstawania próchnicy. Niewskazane są cukierki typu toffi, krówki, orzechy, chipsy, gumy do żucia.
– Należy unikać także napoi gazowanych, gdyż zawarty w nich dwutlenek węgla osłabia wiązanie kleju i pogarsza utrzymanie aparatu, a cukier zwiększa ryzyko występowania próchnicy. Przynajmniej przez pierwsze miesiące warto ograniczyć ich spożycie.
– Nie wskazane jest spożywanie niektórych barwiących produktów (np. czarna porzeczka, gumy barwiące), mogą one sprzyjać tworzeniu się osadu, który można usunąć tylko w gabinecie dentystycznym.
– Dotyczy to także osób palących papierosy i pijących duże ilości mocnej herbaty, kawy, lub czerwonego wina.
– Co kilka miesięcy zaleca się skorzystanie z profesjonalnego czyszczenia i fluoryzacji jamy ustnej.
Uwagi po zdjęciu aparatu ortodontycznego stałego:
– Po zdjęciu aparatu stałego zęby oczyszcza się z kleju, a następnie poleruje. Zaleca się także przeprowadzenie fluoryzacji żeby wzmocnić osłabione szkliwo.
– Po leczeniu właściwym pacjent dostaje płytkę retencyjną na górne zęby, ma ona za zadanie podtrzymać wyniki leczenia. Przez pierwszy miesiąc płytkę nosi się przez całą dobę, a w późniejszym okresie zakłada się ją tylko na noc przez okres ok. 6 miesięcy dłuższy niż okres leczenia właściwego.
– Cieniutki drucik przyklejony do językowej powierzchni zębów górnych i dolnych to aparat retencyjny stały. Dzięki niemu możliwe jest utrzymanie zębów w pozycji w której znajdują się po leczeniu właściwym.
– Pierwsza kontrola odbywa się po 6 tygodniach, następne kolejno po 3 i 6 miesiącach od zakończenia leczenia właściwego.
– Warto jednak pamiętać o profilaktyce już od narodzin dziecka, zwracając uwagę na prawidłowe karmienie piersią, odpowiednio wczesne wprowadzanie karmienia łyżeczką, picie z kubka, stosowanie odpowiednich smoczków oraz przyzwyczajanie dziecka do gryzienia twardych pokarmów.
